Xôi nếp nương là món ăn đặc trưng của Điện Biện. Cùng Bếp Nhà TV khám phá món đặc sản này nhé.
Để có được một món xôi nếp nương chính hiệu, công đoạn quan trọng nhất chính là việc chọn gạo. Ở Điện Biên, có tới hai loại gạo nếp: gạo nếp nương và gạo nếp ruộng. Và thứ gạo chúng ta sử dụng trong món ăn này chính là gạo nếp nương.
Gạo nếp nương được trồng khá nhiều ở Điện Biên và Lai Châu, tuy nhiên, nổi tiếng là thơm ngon vẫn phải kể đến gạo Điện Biên. Đặc điểm của gạo nếp nương theo kinh nghiệm của chị em dân tộc Thái cho biết đó là hạt thường to, thô và có hai màu: trắng đục (là những hạt gạo được phơi già nắng) và trắng trong (chưa phơi già nắng). Dù chúng hoà quện với nhau nhưng nếu ai biết ăn, họ sẽ thường thích chọn loại gạo có nhiều hạt trắng trong hơn vì sẽ cho hương vị thơm và dẻo hơn nhiều.
Cách đồ xôi nếp nương nhiều công đoạn hơn nếp trồng ruộng nước dưới đồng bằng rất nhiều. Để có một nồi xôi nếp nương ngon và dẻo, các chị em người dân tộc Thái ở Điện Biên thường ngâm gạo ít nhất là 8 tiếng đồng hồ (ngâm gạo để khi chúng ta đồ xôi không bị sượng). Khi ngâm gạo, chúng ta không chỉ đổ nước xâm xấp bề mặt gạo mà phải cách mức gạo khoảng 2 đốt ngón tay, bởi vì gạo sẽ hút nước và phình to hơn.
Sau khi ngâm, những hạt gạo căng tròn, trắng phau được đem vào đồ trong những cái chõ gỗ đặc biệt của người dân tộc Thái. Loại chõ gỗ này thường rất kín nên hơi nước khi đun, chúng “tập trung” hoàn toàn để thực hiện nhiệm vụ làm chín những hạt gạo.
Nếu xôi nếp thường chỉ cần qua một lần đồ là được thì theo kinh nghiệm của các chị em người dân tộc Thái, xôi nếp nương phải trải qua hai lần đồ thì mới dẻo, thơm. Lần đồ thứ nhất, khi xôi tỏa hương thơm, gạo vừa chín tới thì đem đổ ra, lấy đũa trải ra cho đều, để một lúc, sau đó, lại đổ tiếp vào chõ gỗ và lần naỳ mới đồ cho xôi chín đều. Xôi nêp nương Điện Biên được chín bằng hơi, mềm, dẻo nhưng không dính hề tay.
Món xôi nếp được những người dân tộc Thái dùng vào các ngày lễ quan trọng, ví dụ như cưới hỏi, tết cổ truyền của người Thái, Tết Nguyên đán của người Việt Nam hoặc dùng khi nhà có khách quý…
Đặc biệt, món xôi nếp nương của người dân tộc Thái ở Điện Biên ngày nay còn được biến tấu thành “ xôi ngũ sắc” – xôi có 5 màu rất sáng tạo. Các màu sắc của xôi đều từ các loại cây thân thuộc với những người nơi đây. Màu đỏ (dùng gấc), màu vàng (dùng nghệ), màu xanh (lá gừng), màu đen (lá gừng được đốt thành tro, sau khi ngâm nước được đem ra trộn với gạo), màu trắng ( là màu vốn có của xôi nép nương). Để cho màu đẹp, các loại lá cây hay củ được giã lấy nước rồi trộn với gạo ngay khi ngâm xong, sau đó đem đồ lên sẽ có màu sắc như ý.
Mỗi màu sắc trong xôi đều thể hiện một ý nghĩa riêng nhưng tựu chung lại đều mong muốn cho gia đình hạnh phúc, cái ăn cái mặc được no đủ, biết ơn trời đất đã cho mùa màng bội thu… Người dân tộc miền núi Tây Bắc, họ rất đơn sơ nhưng những nét ẩm thực của họ đều tinh tế và có những ý nghĩa nhất định. Món ăn này đánh dấu một sự sáng tạo của những người phụ nữ Thái nói riêng và những người dân tộc Tây Bắc nói chung.
Người dân tộc Thái thường dùng xôi nếp nương chung với thịt lợn nướng… Thịt nướng thường được ướp cùng với ớt, riềng, tỏi… rồi nướng bằng hơi nóng lửa than hồng cho đến khi chín vàng mới đúng hương vị của núi rừng Tây Bắc.
Hầu hết, những ai đã có dịp thưởng thức món xôi này đều có cùng một cảm nhận và ấn tượng khó phai không chỉ bởi những hạt xôi nếp dẻo thơm mà còn bị lôi cuốn bởi sự hòa quyện giữa nhiều màu sắc cùng hương vị đậm đà riêng có của món thịt nướng Tây Bắc. Đây cũng là nét đặc biệt so với món xôi của các vùng khác.
Khi có dịp ghé thăm Điện Biên bạn đừng quên thưởng thức những miếng xôi nếp nương nóng hổi của người dân tộc Thái ở đây nhé. Trong cái se se lạ lùng của vùng núi phía Tây Bắc, bạn sẽ khó cưỡng lại được trước hương vị dẻo thơm, hấp dẫn của xôi nếp nương. Hãy thử thưởng thức một lần theo kiểu riêng của người Thái, đó là vo tròn từng nắm xôi nhỏ trong tay, nhâm nhi từng miếng nhỏ mà khi xòe lòng bàn tay ra, tay mình vẫn sạch trơn, không hề bết dính. Đây cũng là một cách độc đáo để bạn khám phá vùng đất bí ẩn này.
Xem thêm: Cách nấu xôi gà rô ti cho bữa sáng
Hãy cùng theo dõi những bài viết mới nhất của Bếp Nhà TV nhé:
- Để có công thức của những món ngon nhất
- Video cách làm món ăn vô cùng đơn giản & dễ hiểu
- Bách khoa món chay cho gia đình bạn
- Blog ẩm thực, khám phá ẩm thực quanh ta
